Metafory i metonimie, Romuald Oramus, Stanisław Sobolewski Pałac Sztuki w Krakowie, 2014

W powszechnej historii sztuki realizm stanowi kluczowe, a zarazem bardzo złożone zjawisko. W okresie antycznym sztuki grecko-rzymskiej postulat naśladowania natury w dziele sztuki starożytni określali pojęciem mimesis. W czasach renesansu nastąpił powrót do starożytnych koncepcji mimetycznych. Leon Battista Alberti, w  traktacie o malarstwie, definiował obraz jako okno wychodzące na świat zewnętrzny. Około połowy wieku XIX Gustave Courbet, krytykując romantyzm i akademizm, określił swoje malarstwo jako realistyczne. Wiek XX natomiast, wiek awangard i abstrakcjonizmu, zdecydowanie podążył ścieżką antynaturalistyczną. Nie zarzucono jednak problemu realizmu, który definiowano w różny sposób, określając tym terminem często sprzeczne tendencje, takie - jak na przykład  - realizm magiczny czy realizm socjalistyczny, zwany socrealizmem. André Breton w swoim programowym artykule Surrealizm i malarstwo (1928),  powrócił do idei Albertiego i ponownie porównał obraz do okna. Jednakże - według Bretona - owo okno nie powinno wychodzić na świat otaczającej nas rzeczywistości, obiektywnej i zewnętrznej, ale otwierać się na to, co określił „modelem czysto wewnętrznym”, a więc na świat podświadomości, snu i wyobraźni.

Tomasz Gryglewicz

Trzy dekady: 1981-2011. Malarstwo wobec przemian na przykładzie twórczości Romuald Oramusa i Stanisława Sobolewskiego,  Kraków 2012.

Autor zdjęć wystawy:  Piotr Jantos