Katedra Prousta XVII. Strona Guermantes II, 2016–2019

W powieści Prousta na tle wypadków historii: wojny francusko-pruskiej, sprawy Dreyfusa, wypadków pierwszej wojny światowej następuje polaryzacja społeczno-politycznych poglądów oraz wyraźny proces przemiany stylu życia epoki. Różnie toczą się losy bohaterów; w oczach narratora dostrzegamy osłabienie wielkości francuskiej arystokracji. W przypadku kręgu Guermantesów, autor powieści zauważa znamienne symptomy zmierzchu tego, co powinno być wzorem elity intelektualnej. Przedstawiciele rodu zdają się coraz mniej wyrazistymi figurami dawnej świetności. W grafice pałac Guermantesów traci swą okazałość, spowity mgłą, a może „dymami samozniszczenia”. Ród staje się częścią archeologii przeszłości, żyje bardziej wspomnieniami historii, których świadkiem zdaje się również natura – drzewa i ziemia oraz pozostałości kultury – fragmenty architektury w postaci śladów niesprecyzowanego wykopaliska. Pojawiający się w katedrze dym może tu być odbierany nie tylko jako odniesienie autora grafiki do dzieła Prousta i akcentowanego przezeń procesu przemijania, ale także jako kontynuacja zaznaczanego przez pisarza metafizycznego wymiaru życia. Grafika powstawała w okresie poprzedzającym pożar paryskiej katedry Notre-Dame w 2019 roku, stając się też odniesieniem do możliwego procesu entropii materii życia, w tym utraty – zdawałoby się trwałych – wartości kultury i religii.